هپاتیت یک بیماری التهابی کبدی است. این بیماری معمولاً در اثر عفونت ویروسی ایجاد میشود، اما علل احتمالی دیگری نیز در ایجاد هپاتیت نقش دارند. این موارد شامل هپاتیت خود ایمنی و انواع دیگر هپاتیت هستند که در نتیجه عوارض ثانویه داروها، سموم و الکل روی می دهند. هپاتیت خود ایمنی نوعی بیماری است که در نتیجه ی تولید پادتن توسط بدن علیه بافت کبد ایجاد می شود.
راه های درمانی بسته به نوع هپاتیت متفاوت است. با کمک واکسیناسیون و اقدامات پیشگیرانه در سبک زندگی می توان از بروز برخی از انواع این بیماری جلوگیری کرد .
عفونت های ویروسی کبد که در قالب هپاتیت طبقه بندی می شوند، شامل هپاتیت A ، B ، C ، D ، E می باشد .
عامل هر هپاتیت ویروسی یک ویروس متفاوت است. هپاتیت A همواره یک بیماری حاد و کوتاه مدت است، در حالی که هپاتیت B ، C ، D عموما پیشرونده و مزمن هستند. هپاتیت E معمولاً حاد است اما به ویژه در زنان باردار می تواند خطرناک باشد.
هپاتیت A: در اثر آلودگی به ویروس هپاتیت A (HAV) ایجاد می شود. این نوع هپاتیت غالبا با مصرف غذا یا آب آلوده به مدفوع شخص مبتلا به هپاتیت A انتقال می یابد .
هپاتیت B: از طریق تماس با مایعات عفونی بدن مانند خون، ترشحات واژینال یا مایع منی، که حاوی ویروس هپاتیت B یا (HBV) باشند، انتقال می یابد. مواد مخدر تزریقی، ارتباط جنسی با شریک جنسی مبتلا یا استفاده مشترک از ریش تراش خطر ابتلا به هپاتیت B را افزایش می دهد .
هپاتیت C: ناشی از ویروس هپاتیت C (HCV) است. هپاتیت C از طریق تماس مستقیم با مایعات آلوده بدن، عموما از طریق داروهای تزریقی وتماس جنسی منتقل می شود .
هپاتیت D: که به آن دلتا هپاتیت نیز گفته می شود، از جمله بیماری های جدی کبدی است که در اثر ویروس هپاتیت D یا (HDV) ایجاد می شود . HDV از طریق تماس مستقیم با خون آلوده انتقال می یابد. هپاتیت D نوع نادری از هپاتیت است که تنها همراه با عفونت هپاتیت B بروز می کند. ویروس هپاتیت D بدون وجود هپاتیت B نمی تواند تکثیر شود. ویروس هپاتیت D بدون وجود هپاتیت B نمی تواند تکثیر شود .
هپاتیت E: بیماری است که در اثر ویروس هپاتیت E یا (HEV) و در نتیجه مصرف آب آلوده ایجاد می شود. این بیماری عمدتا در مناطقی با بهداشت ضعیف دیده می شود و معمولاً ناشی از مصرف منبع آب آلوده به مدفوع است.
علت ابتلا به هپاتیت غیرعفونی :
1) الکل و سایر سموم ها
مصرف زیاد الکل می تواند موجب آسیب کبدی و التهاب شود. گاهی اوقات به این حالت هپاتیت الکلی نیز گفته می شود. الکل مستقیما به سلول های کبد آسیب می رساند. این امر با گذشت زمان ممکن است باعث آسیب دائمی شده و منجر به نارسایی کبد می شود.
2) واکنش سیستم خود ایمنی :
در برخی موارد، سیستم ایمنی بدن به اشتباه کبد را به عنوان یک ماده مضر در نظر می گیرد و شروع به حمله به آن می کند. این بیماری منجر به ایجاد التهاب پیش رونده خفیف تا شدید شده و اغلب مانع از عملکرد کبد می شود. شیوع این بیماری در زنان سه برابر بیشتر از مردان است.
علائم شایع هپاتیت حاد :
1) علائم مشابه آنفولانزا
2) مدفوع کم رنگ
3) ادرار تیره
4) از دست دادن اشتها
5) خستگی
6) درد شکم
7) کاهش وزن غیر قابل توضیح
8) پوست و چشم های زرد، که ممکن استعامل زردی باشد
هپاتیت مزمن به آرامی روی میدهد، بنابراین ممکن است این علائم و نشانه ها بسیار خفیفتر از آنچه جدی گرفته شوند، باشد .
تشخیص از طریق :
آزمایش خون، سونوگرافی، بیوپسی کبد
درمان انواع هپاتیت ها :
هپاتیت A : معمولاً نیازی به درمان ندارد، زیرا این یک بیماری کوتاه مدت است. در صورت که علائم با ناراحتی زیادی همراه باشند ممکن است استراحت مطلق توصیه شود. در صورت استفراغ یا اسهال، دستورات تغذیه ای پزشک را دنبال کنید .واکسن آن برای جلوگیری از ابتلا به این عفونت در دسترس است. بیشتر کودکان واکسیناسیون را در در سنین 12 تا 18 ماهگی آغاز می کنند. برای بزرگسالان نیز انجام می شود. این امر شامل دو سری واکسن است و واکسیناسیون هپاتیت A می تواند با واکسن A و B ترکیب شود..
هپاتیت B: مزمن با داروهای ضد ویروسی درمان می شود. این شکل از درمان ممکن است پرهزینه باشد، چراکه باید تا چندین ماه یا چندین سال ادامه یابد. درمان هپاتیت B مزمن به منظور ارزیابی پاسخ ویروس به درمان مستلزم پیگیری و نظارت منظم پزشکی است. با انجام واکسیناسیون می توان از ابتلا به هپاتیت B جلوگیری کرد . CDC انجام واکسیناسیون هپاتیت B برای کلیه نوزادان را توصیه می کند. این واکسن سه گانه معمولاً در شش ماه اول کودکی انجام می شود. این واکسن برای کلیه کادر درمانی و پزشکی نیز توصیه می شود .
هپاتیت C: برای درمان هر دو نوع حاد و مزمن هپاتیت C از داروهای ضد ویروسی استفاده می شود. افرادی که به نوع حاد هپاتیت C مبتلا می شوند عموماً با ترکیبی از داروهای ضد ویروسی معالجه می شوند . اما نوع مزمن ممکن است برای پیوند کبد کاندید شوند. در حال حاضر هیچ واکسنی برای هپاتیت C وجود ندارد.
هپاتیت D: در حال حاضر هیچ داروی ضد ویروسی برای درمان هپاتیت D وجود ندارد . با انجام واکسیناسیون هپاتیت B می توان از ابتلا به هپاتیت D جلوگیری کرد، چراکه بروز هپاتیت D مستلزم ابتلا به عفونت هپاتیت B است .
هپاتیت E : در حال حاضر هیچ روش درمانی خاصی برای درمان هپاتیت E در دسترس نیست. از آنجا که این عفونت عموما در قالب حاد ظاهر میشود، معمولاً به طور خود به خود برطرف می شود. اغلب به افراد مبتلا به این نوع عفونت توصیه می شود استراحت کافی داشته باشند، مایعات زیادی مصرف کنند، تغذیه کافی داشته باشند و از مصرف الکل خودداری کنند. با این حال، زنان بارداری که به این عفونت مبتلا هستند نیاز به نظارت و مراقبت دقیق دارند.
رعایت بهداشت :
تمرین بهداشت مؤثر یکی از راه های مهم برای جلوگیری از ابتلا به هپاتیت A و E است. در صورت سفر کردن باید از موارد زیر پرهیز کرد :
1) آب محلی
2) یخ
3) صدف خام یا نیمه پخته
4) میوه و سبزیجات خام
با رعایت موارد زیر می تواند از ابتلا به هپاتیت B ،C و D که از طریق خون آلوده انتقال می یابند، جلوگیری کرد :
1) عدم استفاده از سوزن های مشترک مواد مخدر
2 ) عدم استفاده از تیغ ریش تراشی مشترک
3) عدم استفاده از مسواک شخص دیگران
4) عدم تماس با خون ریخته
هپاتیت B و C از طریق مقاربت جنسی و تماس جنسی نزدیک قابل انتقال است. رابطه ی جنسی ایمن با استفاده از کاندوم و محافظ دندان می تواند به کاهش خطر عفونت کمک کند.
منبع : خبرنامه سلامت
مربی بهداشت: معصومه صیاددخت