سرطان نامی است که به مجموعه بیماری هایی اطلاق می شود که از تکثیر غیر طبیعی سلول های بدن بوجود می آید. علت دقیق این پدیده همچنان نامشخص است، ولی احتمال دارد عوامل ژنتیکی یا مواردی که موجب اختلال در فعالیت سلول ها می شوند، در هسته سلول اشکال وارد کنند. از جمله این موارد می توان از مواد رادیو اکتیو، مواد شیمیایی و سمی یا تابش بیش از حد اشعه هایی مانند نور آفتاب نام برد. در یک جاندار سالم، همیشه بین میزان تقسیم سلول، مرگ طبیعی سلولی و تمایز، تعادلی وجود دارد . بدن انسان از میلیون ها سلول تشکیل شده است که در کنار هم، بافت هایی مانند ماهیچه ها، استخوان و پوست را می سازند. بیشتر سلول های طبیعی بدن در پاسخ به تحریکاتی که از داخل و خارج بدن به آن ها وارد می شود، رشد و تولید مثل می کنند و در نهایت می میرند. اگر این فرآیند در مسیر تعادل و صحیح خود اتفاق بیفتد، بدن سالم می ماند و عملکرد طبیعی خود را حفظ می کند . اما مشکلات، زمانی شروع می شود که برخی از ژن های یک یاخته طبیعی دچار جهش شده و سلول به یک سلول سرطانی تبدیل شود. سرطان شامل انواع تومورهای بدخیم می شود . که در پزشکی آن ها را بیشتر با نام نئوپلاسم می شناسند. این اتفاق زمانی میفتد که یکی از سلول های بدن، در اثر عوامل مختلف، دچار رشد غیرطبیعی سلول های دیگر می شود. این فرایند در نهایت منجر به تولید تومور می شود و آن قسمت را از کار می اندازد و به قسمت های دیگر نیز سرایت می کند.
برخی عوامل سرطان زا عبارتند از :
۱ ) دخانیات : مصرف دخانیات در ایجاد سرطان در مجاری تنفسی نقش اساسی دارد .
۲ ) مواد غذایی: مصرف الکل در ابتلا به سرطانهای دهان ، حنجره، مری و به دلیل ایجاد سیروز الکلی احتمال بروز سرطان کبد را بالا می برد. مصرف قند در طول دوره درمان سرطان ممنوع است زیرا سلولهای سرطانی با مصرف قند می تواند بهتر بافت های دیگر بدن را آلوده کنند. معنی این جمله این است که سلول سرطانی با مصرف قند قوی تر میشود و با سرعت بالاتری تکثیر می شوند.
۳ )پرتوها: برخی از پرتوها همچون پرتوهای فرابنفش خورشید، باعث ایجاد سرطانهایی چون سرطان پوست میشوند
۴ ) عفونت های باکتریایی یا ویروسی: برخی سرطان ها همچون سرطان گردن رحم به علت عفونت های ویروسی ویروس پاپیلومای انسانی بروز می کنند .
تومور :
تومور یک توده غیرطبیعی از سلول هاست. سلول های تومور به دلایلی که هنوز ناشناخته هستند، رشد می کنند و رشد آن ها بدن توجه به نیازهای بدن است و از آن جایی که مواد غذایی سلول های طبیعی را از خون جذب می کنند، بنابراین غالبا برای بدن زیان آور هستند. تومورها را غالبا نئوپلاسم ها یا نورشد یافته می نامند. بافت های بدن به دنبال آسیب یا خسارت دیدن در اثر فرسودگی طبیعی سلول ها به طور دائم ترمیم و با سلول های جدید جایگزین می گردند. بنا بر این به طور کلی، رشد و ترمیم بسته
به نیازمندی های بدن به طور دائم روی می دهند. اندام های خاصی می توانند از نظر اندازه بزرگ شوند (هیپرتروفی) یا تعداد سلولهای شان را افزایش دهند (هیپرپلازی) و این در صورتی است که کار خواسته شده از آن اندام بیش از ظرفیت آن باشد.
تومورهای خوش خیم :
تومورهای خوشخیم به آهستگی و به صورت تصاعدی رشد کرده و به بافت های دیگر تهاجم نمی کنند. این تومورها روی بافت های مجاور فشار وارد می کنند. ولی رشدشان ممکن است پس از مدتی قطع شود و آن گاه بدون تغییر باقی می مانند.
سلول های تومورهای خوش خیم معمولا شبیه به سلول های بافتی که از آن به وجود آمده اند، هستند. با برداشتن کامل این تومورها با عمل جراحی دیگر عود نمی کنند و معمولا طول عمر بیمار را کوتاه نمی کنند.
تومورهای بدخیم: تومورهای بدخیم به طور تصاعدی رشد کرده و اگر جلوی رشدشان گرفته نشود به طرق مختلف باعث مرگ بیمار می گردند.
چند نکته مهم :
اصل به وجود آورنده بسیاری از بیماری ها از قبیل بیماری های قلبی، عروقی، فشار خون، دیابت و زمینه ساز بعضی از سرطان ها است .
مصرف چربی زیاد، غذاهای حاوی چربی اشباع شده و کلسترول را محدود کنید. رژیمی که چربی آن بالاست می تواند خطر ابتلا به سرطان های پستان، پروستات، کولون و رکتوم را افزایش دهد .
میزان غذاهای نشاسته ای و فیبری را در رژیم خود افزایش دهید. به آسانی میتوان مقدار نشاسته و فیبر رژیم غذایی را با خوردن میوه ها، سبزی ها، سیب زمینی، دانه ها، نان ها و غلات کامل افزایش داد. یک رژیم پر فیبر احتمال ابتلا به سرطان کولون و رکتوم را کاهش می دهد .
مصرف شیرینی را محدود کنید. الگوهای غذایی که حاوی شیرینی و غذاهای شیرین، اغلب پرچرب، با کالری زیاد و تهی از مواد مغذی و معدنی می باشند. چنین رژیمی زمینه ساز بروز بعضی از سرطان ها است .
نمک رژیم غذایی خود را تا حد ممکن کاهش دهید .مصرف نوشابه های الکلی را قطع کنید. مصرف الکل میتواند منجر به سرطان دهان، حلق، مری و کبد شود. میزان ابتلا به سرطان در الکل هایی که سیگار می کشند چندین برابر است.
منبع انتشار: دپارتمان علمی گروه پاتوبیولوژی رهسا
مربی بهداشت: معصومه صیاددخت